γράφει ο
Βύρων Δημητριάδης
“... Ο λαϊκισμός ριζώνει στις αποφάσεις και τις ανισότητες αμφισβητώντας ανοικτά τις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Υπονομεύει τη διάκριση των εξουσιών και την ισορροπία του πολιτεύματος.
Τα θεσμικά αντίβαρα, όμως, είναι θεμέλια του Κράτους Δικαίου και δεν υποτάσσονται στις πλειοψηφίες και τους εφήμερους συσχετισμούς.
Η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αισθήματος αλλά σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους...”, είπε η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη γιορτούλα της της 24ης του Ιούλη.
Έχει τεράστια σημασία να συνειδητοποιηθεί η αλλαγή του τρόπου σκέψης της τέως Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας:
“...Η Δικαιοσύνη πρέπει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των πολιτών και ο έλεγχος που ασκείται σ' αυτή μέσω της αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων και της κριτικής αποτελούν εκδήλωση της λαϊκής κυριαρχίας...”, έλεγε στην εκδήλωση “Κώδικας Δεοντολογίας των Δικαστών- θεμελιώδεις Αρχές” που οργάνωσε το Ινστιτούτο για τη Δικαιοσύνη και την Ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου, το 2019.
Ασφαλώς θα προσέξατε και σεις την αλλαγή -παραδείγματος θα έλεγε κανείς- της “λαϊκής κυριαρχίας” σε “λαϊκισμό” !!!
Γι' αυτή την “αλλαγή παραδείγματος” ώστε να ενταχθεί στην ελιτεία που στηρίζει τον Λιγνάδη έχουν γραφτεί πολλά.
Ο Θανάσης Βασιλείου (ΕφΣυν 30/7) όμως μιλά για “αντιστροφή της αιτιότητας”: “...Αυτό που έγινε φέτος στη γιορτή για τη Γ' Ελληνική Δημοκρατία ήταν μια εξόφθαλμη αντιστροφή της αιτιότητας.
Ο λαϊκισμός δεν ριζώνει από το πουθενά στις αντιφάσεις και τις ανισότητες, για να φθείρει τις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Ο φιλελευθερισμός είναι αυτός που παράγει τις αντιφάσεις και ανισότητες που φουντώνουν τον λαϊκισμό. Αυτό είναι ξεκάθαρο εδώ και καιρό...
Και η διάκριση των εξουσιών υπονομεύεται από την περιστρεφόμενη πόρτα μέσω της οποίας εναλλάσσονται τα πρόσωπα μεταξύ της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας -ένα διαχρονικό φαινόμενο που δεν το βλέπουν όσοι τη χρησιμοποιούν.
Όσο δε για τα θεσμικά αντίβαρα, αυτά όντως υποτάσσονται στις πλειοψηφίες και στους εφήμερους συσχετισμούς.
Τέλος, προφανώς “η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους”.
Όμως κανείς στο πρώτο έτος της Νομικής δεν θα ισχυριστεί ότι η δικαιοσύνη είναι τελείως ξένη από το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
... Η άκρατη καταγγελία του “λαϊκισμού” και η επίκλησή του για πάσα εθνική νόσο και μαλακία δεν απαντά σε κανένα τρέχον θέμα. Ούτε ισχυροποιεί τη Δημοκρατία.
“Αν μια λέξη δεν χρησιμεύει κάπου, να τη σβήσετε”, είχε πει ο Τζορτζ Όργουελ...”.
Ο Θ.Β δεν ξεχνά τον Αριστοτέλη: “Πολίτης δ' απλώς ουδενί των άλλων ορίζεται μάλλον ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής” Πολιτικά Γ' 1276, 24-25: (Το κατ' εξοχήν γνώρισμα του πολίτη είναι ότι μπορεί να γίνεται δικαστής και άρχων), για να συμπεράνει:
“... Επειδή όμως, λόγω της αρχαιολατρίας, δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει λαϊκιστή τον Αριστοτέλη, το λιγότερο που θα είχε να κάνει, αν τον ενδιέφερε πράγματι να ισιώσει/εκσυγχρονίσει τη χώρα θα ήταν να αρχίσει να ανιχνεύει τις προϋποθέσεις επανεμφάνισης του homo politicus -δηλαδή του τύπου ανθρώπου που δεν θα είναι ευπειθής υπήκοος του κράτους και καταναλωτής των μίντια...”.
Για την επανεμφάνιση του homo politicus -του ανθρώπινου, και όχι οικονομικού, όντος σύμφωνα με τους R. Thaler και D. Kahneman χρειάζεται, πριν απ' όλα, να πούμε τα πράγματα με τ' όνομά τους.
Το ζήτημα εδώ δεν είναι τόσο ο βιασμός ως πράξη και ειδικότερα ως έγκλημα όσο η επιθυμία συνεύρεσης με ανήλικους και ειδικότερα με ανήλικους στους οποίους ασκεί ή θα ασκεί ένα είδος κηδεμονίας ως δάσκαλος...
Στον σύγχρονο καπιταλισμό -γράφει η Σοφία Βιδάλη Καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής (ΕΠΟΧΗ 23/7)- η κουλτούρα του βιασμού υποβόσκει σε κάποιες κοινωνικές ομάδες είτε ως ενοχική φαντασίωση που θα φέρει έκσταση του υποκειμένου είτε ως συμβολισμός άσκησης εξουσίας του δράστη και υποταγής του θύματος σε μία “μη σχέση” σε συνδυασμό με την απόκτηση συνήθειας και ότι οι κουλτούρες βιασμού επίσης δείχνουν και μία γενικότερη κρίση της αστικής τάξης και των μεσοαστικών στρωμάτων στην Ελλάδα, η οποία κρίση δεν είναι άσχετη από τους όρους υπό τους οποίους διαμορφώνονται οι κοινωνικές σχέσεις γενικότερα, διαπαιδαγωγούνται οι νέοι, αναπτύσσονται οι σχέσεις εξουσίας σε διαπροσωπικό και σε πολιτικό επίπεδο. Μια παρακμιακή κοινωνία έχει και αυτές τις διαστάσεις.
Απλά, όταν όλα αυτά έρχονται στο φως συμβαίνουν δύο πράγματα: ή κάνουμε πως δεν τα βλέπουμε ή επιστρατεύουμε τεχνικές συγκάλυψης.
Αν παρ' όλα αυτά καταλήξουν στα δικαστήρια οι δικαστές κρίνονται σε ένα δημοκρατικό κράτος. Όχι ατομικά προφανώς αλλά μέσω των αποφάσεών τους.
Και κρίνονται επειδή έχουν το βάρος να διαφυλάξουν και να προστατεύσουν τη Δικαιοσύνη ως θεσμό της Δημοκρατίας και όχι ως εργαλείο μιας απολυταρχικής εξουσίας...
Επομένως οι δικαστικές αποφάσεις πρέπει να πείθουν ότι έχουν ορθολογικά αποφασιστεί κι έχουν δίκαια με βάση συγκεκριμένους κανόνες αποδώσει τα όσα πρέπει στον καθένα.
Το κοινό περί δικαίου αίσθημα δεν είναι μια φαντασιακού τύπου ρητορική έκφραση αν και είναι αόριστη έννοια.
Είναι μια έννοια που συνδέεται σήμερα με τα ανθρώπινα δικαιώματα έστω και αν δεν μπορεί ο καθένας να το διατυπώσει έτσι με νομικούς όρους.
Μπορεί όμως ο καθένας να το διατυπώσει λαϊκά μέσα από την έκφραση του τύπου: “...Καλά λίγο φιλότιμο δεν έχετε; Κρίμα τα παλληκαράκια που έπαθαν αυτά. Δεν ντρέπεστε;...”
Γνωρίζουμε όλοι ότι το φιλότιμο είναι έκφραση που δεν μεταφράζεται σε άλλη γλώσσα και έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για τον πολιτισμό μας.
Ναι, αλλά ο σύγχρονος καπιταλισμός ως παρακμιακή κοινωνία δεν χωρά τον homo politicus -το πολιτικό ον του Αριστοτέλη.
Ο ανθρωπολόγος-Ιστορικός Καρλ Πολάνυι διακρίνει δύο ξεχωριστές “σφαίρες” τη δημοκρατία και τον καπιταλισμό και θεωρεί ότι μακροπρόθεσμα είναι δυνατή η επικράτηση μόνο μιας εκ των δύο.
Ο καπιταλισμός, “οικονομική σφαίρα”, επιδιώκει την αυτορρύθμιση και τη μη παρέμβαση του κράτους.
Η δημοκρατία, “πολιτική σφαίρα”, με τον κοινοβουλευτισμό προϋποθέτει και συνεπάγεται διαρκείς πολιτικές παρεμβάσεις.
Το κράτος προσαρμόζει την κοινωνία στον καπιταλισμό με προστατευτικές πολιτικές, αλλά σε περιόδους κρίσεων, η -ούτως ή άλλως εύθραστη και δομικά στρεβλή- ισορροπία μεταξύ των σφαιρών κλονίζεται και βαθαίνει ο “θεσμικός διαχωρισμός οικονομίας και κοινωνίας”.
Τότε, στην οπτική του, μπορεί πλέον να διατηρηθεί είτε ο καπιταλισμός, είτε η δημοκρατία.
Στην οριακότητα της κρίσης, “η Δεξιά και η Αριστερά συγκρούονται στο όνομα της οικονομίας και της δημοκρατίας”.
Ότι ο φασισμός είναι προϊόν της “ασυμβατότητας δημοκρατίας και καπιταλισμού” έχει για τον Πολάνυι την ισχύ αξιώματος.
Αξιωματικά, λοιπόν, όταν το φιλότιμο των Ελλήνων γίνεται δείκτης δημοκρατικής συμπεριφοράς, το κράτος του πολιτικάντικου νεοναζισμού είναι ήδη ο μπράβος του νεοφιλελεύθερου οικονομισμού.
