Μία φωτογραφία που ανάρτησε στη διαδικτυακή ομάδα «Καβάλα περπατώντας μέσα στον χρόνο» ο Θανάσης Αθανασιάδης προκάλεσε μεγάλη συζήτηση από Καβαλιώτες που αναγνώρισαν το πρόσωπο της φωτογραφίας.
Επρόκειτο για τον Μωυσή Πεσσάχ έμπορο εβραϊκής καταγωγής ο οποίος είχε μείνει στη μνήμη όλων για το ύψος του. Λέγεται πως ήταν από ψηλότερους άντρες της Καβάλας και τη δεκαετία του 1960 διατηρούσε κατάστημα με χαλιά στην γωνία των οδών Φιλώτα με Ομονοίας.
Ακολουθούν οι μαρτυρίες των ανθρώπων που είτε τον θυμούνται, είτε τον γνώρισαν είτε πήγαν σχολείο με την κόρη του Χαρούλα.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΚΟΣΜΑΣ: Η εβραϊκή συναγωγή στην Καβάλα ο Μ. Πεσσαχ
Σπύρος Πολίτης: Ο κύριος Πεσσαχ ήταν φίλος του παππού μου από τους ψηλότερους άντρες της Καβάλας.
Απόστολος Λυκουρίνος: το μαγαζί ήταν στην Ομόνοια
Sotiris Tsalkitzoglou: Το μαγαζί του Πεσσάχ ήταν στην πρώτη παράλληλο προς την πλευρά της θάλασσας, της Ομονοίας. Πωλούσε, χαλιά. (νομίζω ο δρόμος λέγεται Μεγάλου Αλεξάνδρου - συγνώμη αλλά έχει φύγει από την Καβάλα εδώ και πολλά χρόνια και δεν θυμάμαι καλά ονόματα οδών...)
Georgia Milopoulou: Ο κ. Πεσσάχ! Τον θυμάμαι πολύ καλά, ετοιμαζόταν τότε να φύγει για το Ισραήλ. Η μητέρα μου έραψε τότε και κάτι φορέματα για την κόρη τους. Χαρούλα… Ψηλή μελαχρινή, συγχωρέθηκε πριν λίγους μήνες στο Τελ Αβίβ Απεβίωσε λίγους μήνες πριν στο Ισραήλ από την επάρατο σε ηλικία 67 ετών.
Sotiris Xognos: Η κόρη λεγόταν Σιμχά που στα ελληνικά σήμαινε χαρά και η σύζυγος του κου Πεσσάχ λεγόταν Τζόγια. Υπέροχοι άνθρωποι. Καλό παράδεισο να έχουνε.
Vicky Karagiannaki: Λυπάμαι πολύ που έφυγε η Χαρούλα. Την θυμάμαι στο σχολείο, όπως και τις συζητήσεις μας. Κάτι που μου είχε πει το αναφέρω ακόμη. Καλό ταξίδι Χαρούλα.
Γιούλη Κριθαρέλη: κι εγώ δεν το ήξερα, Βίκυ. Τελευταία νέα της έμαθα από την αδελφή μου που ήταν συμμαθήτριές και που είχε έρθει η Χαρούλα στη συνάντηση που είχαν κάνει νομίζω πριν 3 χρόνια. Κρίμα. Λυπάμαι ειλικρινά. Την θυμάμαι. Πανέμορφη!!
Ελένη Ελευθεριάδου: στην Ομονοίας ήταν το κατάστημα. Στο άδειο τώρα οικόπεδο, δίπλα στην τράπεζα Πειραιώς
Lina Katerina: Τη δεκαετία του πενήντα, ήμασταν γείτονες με τον Μωύς Πεσσάχ και τη σύζυγό του Τζόγια, στη γειτονιά του Φαλήρου! Θυμάμαι πολύ καλά τη φιγούρα του
Τερψιθέα Τέτη Ευστρατίου: Μωύς Πεσσάχ, ίσως από τις τελευταίες εβραϊκές οικογένειες που έφυγαν από την Καβάλα. Ευγενής, το θυμάμαι ευθυτενή να στέκεται έξω από το μαγαζί του, στην Ομονοια λίγο πριν από το σημείο. που είναι σήμερα η Πειραιώς. Ήταν επίσης διαχειριστής και εκπρόσωπος συμφερόντων πολλών εβραϊκών οικογενειών οι οποίοι βρισκόταν στο Ισραήλ
Κάποιος στα σχόλια θυμήθηκε και τα χρόνια της αντίστασης, μαρτυρία που αποτελεί την ιστορία της πόλης.
Sotiris Tsalkitzoglou: ...και μερικά από την ιστορία της πόλης μας. Ο Πεσσάχ ήταν στην αντίσταση το 1940 (στον ΕΑΜ). Ήτανε ανάμεσα στους 1900 Έλληνες - Εβραίους της Καβάλας που ένα βράδυ τους μάζεψαν οι Βούλγαροι, τους έβαλαν σε ένα τραίνο με προορισμό το Άουσβιτς... Ο Πεσσάχ ήταν από τους ελάχιστους που δραπέτευσε (νομίζω στην Βουλγαρία), και κατάφερε να επιστρέψει στην πατρίδα του... Μετά από την κατοχή και κυρίως αυτό το γεγονός του μαζέματος, οι Εβραίοι στην Καβάλα ήταν πλέον ελάχιστοι. Είχαν έρθει περί τα 500 χρόνια πριν από την Ουγγαρία... Αυτά!
Βαγγέλης Ξακουστός: Τον Πεσαχ τον γνώρισα όταν έπιασα δουλειά στην Εμπορική τράπεζα. Έμπαινε μέσα φωνάζοντας "Σαλόμ" κι όταν έφευγε σήκωνε το χέρι του φωνάζοντας "Χάιλ Χίτλερ". Ήμουν τελερ καταθέσεων και μια μέρα ήρθε και με το μακρύ του χέρι ακούμπησε μέσα από το ταμείο μου ένα πάκο χαρτονομίσματα για κατάθεση χωρίς να μου πει πόσα είναι και πήγε στου διευθυντή να πιει καφέ. Εγώ εκείνη την ώρα εξυπηρετούσα άλλο πελάτη και μετά άλλον και άλλον και ξεχάστηκα.
Κάποια στιγμή έρχεται να πάρει το βιβλιάριο του αλλά δεν ήταν έτοιμο. Βάζει τη χερούκλα του και αρπάζει τα λεφτά από τα χέρια μου, φωνάζει Χάιλ Χίτλερ και φεύγει.
Παγώσαμε όλοι. Έρχεται ο διευθυντής, και ρωτάει τι έγινε. Ο προϊστάμενος του εξηγεί και εκείνος ανοίγει τη πόρτα πίσω από το ταμείο μου που πήγαινε στις τουαλέτες και λέει "αν δεν ξανάρθει, ούτε εσύ θα ξανάρθεις στη τράπεζα!" και με μια κλωτσιά κλείνει πίσω του την πόρτα. Το μεσημέρι ακούμε "Σαλόμ" παγώσαμε όλοι σκεπτόμενοι "ήρθε να σηκώσει τις καταθέσεις του" Εκείνος έρχεται μπροστά μου, βγάζει μια δέσμη χαρτονομίσματα και μου λέει "Μου έφερες γούρι! Αβγάτεναν!" Τότε κατάλαβε την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και γυρνά στον διευθυντή "Δεν φαντάζομαι ρε να μάλωσες τον μικρό;" Και ο διευθυντής λέει "Γιατί να τον μαλώσω; Εγώ ήξερα ότι θα ξανάρθεις!"
Marianna Christoforou: Ο Μωύς Πεσσάχ! Σώθηκε στην Κατοχή γιατί του δόθηκε ταυτότητα με το όνομα Μιχαήλ Πασχαλίδης και βρέθηκε στην Μυτιλήνη. Με το χιούμορ του ήταν αγαπητός στην Καβάλα και φυσικά ξεχώριζε με το ύψος του.
