γράφει ο
Δημήτρης Γκαγκαλίδης*
Είναι όμορφη. Μια απ’ τις ωραιότερες πόλεις της Ελλάδας. Έχει πολλά να δείτε και περισσότερα να ανακαλύψετε. Κρυμμένα και αθέατα. Ψαγμένα και γουστόζικα. Οι «παραξενιές» της είναι αυτές που δίνουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της. Ας τις δούμε:
Το «Μόντε Κάρλο» της Ελλάδας
Δεν χρειάζεται να προσπαθήσει πολύ η φαντασία σας. Μοιάζει και μάλιστα πολύ. Αρκεί να έχετε διάθεση. Αρκεί να κάνετε την οδική βόλτα απ’ τα στροφιλίκια στα Άσπρα Χώματα (Α/Κ) και μέχρι την Νέα Πέραμο. Παραλιακό οδικό μεγαλείο ψυχής, με σύμμαχο το ευλογημένο πανοραμικό τοπίο. Μια υπέροχη ακτογραμμή που περνά μέσα απ’ την πόλη, όπως την βλέπαμε κάποτε στο Grand Prix του Μονακό. Η Μακεδονική Ριβιέρα της Β. Ελλάδος στην διάθεση σας. Περίπου 20 ολόκληρα χλμ απλώνονται….στα πόδια σας.
Η Καβάλα «γυρνά πλάτη»….στη θάλασσα
Λένε ότι όταν ήρθε εδώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ρώτησε τους Καβαλιώτες: «Γιατί η πόλη γύρισε την πλάτη στην θάλασσα ;». Τα περισσότερα παραλιακά κτίρια και καπναποθήκες είχαν πίσω όψη στη θάλασσα, δείχνοντας να «περιφρονούν» την εικόνα της. Κάποιες παρόμοιες «παραξενιές» συμβαίνουν και σήμερα, καθώς ο επισκέπτης απορεί για την θέση και ύπαρξη «άτοπων» καταστημάτων και κτιρίων (συνεργεία, μάρμαρα, βενζινάδικα, σταθμοί παρκινγκ, ΚΤΕΛ, Νομαρχία, κα) που βρίσκονται….μπροστά στο κύμα ! Φαντάζεστε να υπήρχαν παραλιακοί πεζόδρομοι (βλ. Βόλος, Θεσσαλονίκη, κτλ) με τα σχετική μοντέρνα κοινωνική αισθητική (βλ. ποιότητα ζωής), αλλά και τα τουριστικά μαγαζιά κι επιχειρήσεις (βλ. τοπική οικονομία) ;
Το καλύτερο σάντουιτς σουβλάκι….ever
Την Καβάλα δεν τη λες φοιτητούπολη, ούτε συγκεντρώνει στρατεύσιμους, για να έχει μεγάλο αριθμό πρόχειρου φαγητού (fast food). Παρόλο αυτά εδώ θα φάτε τα νοστιμότερα σάντουιτς (ειδικά το σουβλάκι) που έχετε δοκιμάσει ποτέ. Είναι «τσεκαρισμένο»! Αφήστε λοιπόν τις τουριστικές λύσεις και ψάξτε στα στενά δρομάκια για τον «Δεληκάρη» (Ψαρών), την «Λεμονιά» (Π. Μελά), τα «Καρβουνάκια» (Καλαμίτσα) και τον «Κωστή» (Ομονοίας). Απλά, θα γλύφετε τα δάχτυλά σας….και θα έχετε ένα λόγο ακόμη να ξαναέρθετε.
«Ιερή πόλη» για Χριστιανούς και Μουσουλμάνους
Η Καβάλα έχει πολλούς Τούρκους τουρίστες και μάλιστα αξιόλογου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου (κυρίως από Κωνσταντινούπολη). Τα Οθωμανικά μνημεία (Μωχάμετ Αλή, Ιμαρέτ, παλιά πόλη, κα) είναι ο μισός κύριος λόγος προσέλευσης, με τον άλλο μισό η ομορφιά, θάλασσα και γραφικότητα της. Η πόλη όμως είναι θρησκευτικός προορισμός και για Χριστιανούς και ειδικά για τους Δυτικο-Ευρωπαίους Καθολικούς, αφού από εδώ άρχισαν τα «Βήματα Αποστόλου Παύλου» και το ιεραποστολικό του ταξίδι διάδοσης του Χριστιανισμού. Κι αν βάλεις ότι κοντά σ’ αυτά βρίσκονται αρχαία μνημεία, θέατρα και μουσεία (βλ. Φίλιπποι), τότε η συνταγή οδηγεί το φαγητό να είναι …πεντανόστιμο.
Η κρυμμένη τέχνη…κι ο πολιτισμός
Κι ενώ νομίζεις ότι η πόλη βρίσκεται σε φαινομενικό πολιτιστικό λήθαργο, έρχονται πρόσωπα, δράσεις και εκπλήξεις, που τα διαλύουν όλα. Κι αλλάζεις άποψη. Η αλήθεια είναι ότι οι ντόπιοι πάντα έδειχναν Δράμα και Ξάνθη (Ονειρούπολη, Απόκριες, Γιορτές παλιάς πόλης, κτλ) και μάλιστα τις προτιμούσαν για διασκέδαση. Αυτό όμως είναι οφθαλμαπάτη κι εύκολη υπεκφυγή για παράπονα. Αρκεί να το ψάξεις με διάθεση.
Η Καβάλα σήμερα εκπλήσσει και μάλιστα πολύ. Πώς να βρεις λόγια για μοναδικότητες που γίνονται εδώ όπως το «Φεστιβάλ Χρωμάτων, Cosmopolis, το Air Show (κι ας περνά κρίση), οι Πανελλήνιες / Παγκόσμιες συναντήσεις club, οι οργανωμένες «ξεκάρφωτες» πολιτιστικές βραδιές, οι γουστόζικες και μοναδικές εικαστικές δράσεις. Κι όταν έρχεται η θερινή ώρα του «Φεστιβάλ Φιλίππων», όλοι κάθονται προσοχή με το απαιτούμενο σέβας κι αυτή την πηγαία ιερότητα, που καταφέρνει διαχρονικά να αναβλύζει, μέσα απ’ το πρόγραμμα εκδηλώσεων. Σημαντικό, αξιόλογο, αξεπέραστο ιστορικό απτό μάθημα για τους σύγχρονους νεοέλληνες.
Μια του ύψους….μια του βάθους
Μπορεί να έρθεις και να μην δεις κανέναν. Μια άδεια πόλη. Με μαγαζιά άδεια, λιγοστούς ανθρώπους έξω και λιγότερους σε μπαλκόνια, δρόμους και γειτονιές. Αναρωτιέσαι που πήγαν όλοι ; Και μάλιστα σε όλες τις εποχές του χρόνου. Αντίθετα μπορεί άλλη μέρα να φτάσεις εδώ και να δεις μια κοινωνική γιορτή. Όλοι έξω, γελούν, διασκεδάζουν, γεμίζουν κάθε βραδινό στέκι. Απροσδιόριστο και παράξενο. Λες και συνεννοούνται μυστικά. Ίσως τελικά αυτό το απροσδόκητο και κρυμμένο «Kider έκπληξη» να σε κάνει να την λατρέψεις.
Οι «παράξενοι μάγκες» …..Καβαλιώτες
Έχουν ένα θέμα. Το λένε κι ίδιοι. Μπορεί να ζηλέψουν, να σνομπάρουν, ν’ αδιαφορήσουν, να σε κακο-μιλήσουν. Μπορεί και να «κακοπέσεις» σε μια ταβέρνα, στην εξυπηρέτηση, στη συμπεριφορά, στη βοήθεια, στο ύφος τους γενικά. Το έχουν γενικά οι άνθρωποι «του λιμανιού», που μεγάλωσαν μ’ αυτή την νοοτροπία. Μάλλον τους έκανε έτσι η ζωή. Αυτά που είδαν, που πέρασαν. Όταν οι Καβαλιώτες είχαν στο παρελθόν οργανωμένες τουριστικές υποδομές (δεκαετία 1970, Τόσκα, Μπάτης, Καλαμίτσα), η Β. Ελλάδα έβλεπε μόνο ξερή άμμο και μπλε θάλασσα τα καλοκαίρια, με τις υπόλοιπες ανέσεις….να αργούν.
Αυτοί οι άνθρωποι ταξίδεψαν από νωρίς στον κόσμο. Ανδρώθηκαν θέλοντας και μη. Έγιναν ίσως οι μάγκες του λιμανιού. Της πόλης, της γειτονιάς, της περιοχής. Αφεντικά, έτοιμα για καβγά. Επιφυλακτικοί μ’ όλους. Ίσως λίγο περισσότερο σκληροί. Αγαπιούνται όμως. Τα κουσούρια τους είναι που αγαπιούνται περισσότερο.
Οι Καβαλιώτες Λαζαριστές
Είναι πολύ συμπαθείς στους ντόπιους. Ποτέ δεν θα ξεχάσουν την βοήθεια τους στα δύσκολα χρόνια της Βουλγαρικής κατοχής. Τα «Λαζαράκια» της Καβάλας μάθαιναν ξένες γλώσσες, βοηθούσαν σε άπορες οικογένειες και εν τέλει είχαν ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο γι αυτή την πόλη, σε αντίθεση με τους κατακτητές. Άλλωστε είπαμε, απ’ εδώ ξεκίνησε ο Απόστολος των Εθνών. Κι αυτό το σέβονται όλοι. Η μονή Λαζαριστών βρίσκεται κεντρικά, στην οδό Κύπρου. Παλιό καταφύγιο ψυχών, χώρος αγαπημένος, όμορφος και συμπαθής.
Οι ωραιότερες ακτές της Β. Ελλάδας
Σαν την Χαλκιδική δεν έχει ! Όντως, μετά όμως ακολουθεί η Καβάλα. Με βαρύ χαρτί Θάσο, Αμμόλοφους και Κεραμωτή, ο νομός καμαρώνει για την καθαρή, αμμώδης και κρυστάλλινη ακτογραμμή του. Οργανωμένες, ελεύθερες, απομονωμένες, κεντρικές, κοσμοπολίτικες, ψαγμένες, κοντινές, προσβάσιμες, κρυμμένες κι ότι άλλο θελήσετε θα το βρείτε. Στην Καβάλα παίρνεις την πετσέτα σου, περνάς την εξώπορτα και …μπαίνεις στην θάλασσα.
Οι Βαλκάνιοι τουρίστες σωτηρία ή…..κίνδυνος ;
Όπου «Βαλκάνιοι» τουρίστες βλ. Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Τούρκοι. Μεγάλη κουβέντα ο ερχομός τους. Με θετικές κι αρνητικές συνέπειες. Δίνουν οικονομική ανάσα σε πολλούς και πολλά, φέρνουν κόσμο, χρήματα (όχι όσα θα έπρεπε), κίνηση κι ότι άλλο καλό. Φέρνουν όμως και προβλήματα, χαμηλή αισθητική και κουλτούρα (δεν είναι και Γάλλοι, Αμερικάνοι) και μερικές φορές πολύ φτωχή κατανάλωση, ανταπόδοση, νοοτροπία, συμπεριφορά. Επιμένουν να κρατούν σε «Βαλκανική» εικόνα την Πέραμο και Κεραμωτή, με υποβαθμισμένες και χαμηλές (τουλάχιστον αισθητικά) απαιτήσεις σε παροχές, περιβάλλον, επιλογές. Εξαίρεση οι Τούρκοι. Όσους κι αν έχω δει. Κιμπάριδες, ανοιχτοχέρηδες, αξιοπρεπείς στο σύνολο τους (όχι οι διερχόμενοι που κάνουν στάση, μόνο οι Τούρκοι τουρίστες που επιλέγουν την Καβάλα, είτε ατομικά, οικογενειακά, εκδρομικό γκρουπ). Ξοδεύουν, γλεντούν, εκτιμούν φαγητό, ανθρώπους, συμπεριφορές. Ούτε ακρότητες, ούτε φανφάρες, ούτε κακή εικόνα. Συνήθως οικογένειες, ζευγάρια, εκδρομείς. Αξιοπρεπέστατοι. Και σημαντικό οικονομικό κεφάλαιο. Με μια Κωνσταντινούπολη 17 εκατομμύριων κατοίκων λίγες οδικές ώρες παραπέρα, το θέμα σηκώνει πολύ μελέτη κι οργάνωση απ’ τους ειδικούς του τουρισμού κι όχι μόνο.
Και μετά απ’ όλα ….τι ;
Οι μεγάλοι έρωτες κρύβουν μεγάλα πάθη, μίση, ομηρικούς καβγάδες, παράπονα, αγάπη. Για μένα η Καβάλα είναι έρωτας. Μια σχέση που δεν περιγράφεται με λόγια. Μόνο με αισθήματα. Μοναδικά, πρωτόγνωρα. Πηγαία, μέσα απ’ το βάθος της ψυχής. Μια πανέμορφη πλανεύτρα γυναίκα. Κούκλα αληθινή. Με προσωπικότητα κι άστατο χαρακτήρα. Αυτό είναι όμως που σε τρελαίνει. Σε κάνει με τον καιρό δέσμιο της. Να μην μπορείς εάν δεν την δεις. Να τρέχεις να την συναντήσεις. Κι αυτή να κρύβεται. Και να φανερώνεται την τελευταία στιγμή μπροστά σου. Μετά τις στροφές. Ξαφνικά. Για να σε τρομάξει.
Για να την θυμάσαι. Εκεί από ψηλά στον Αι Σίλα. Όποιος την είδε με την πανσέληνο, να φωτίζει τον θαλάσσιο διάδρομο ως τη Θάσο. Και μετά να χάνεσαι στα σοκάκια του Αι Νικόλα. Στο Χαμάμ του Μωχάμετ που το ξετρύπωσες κατά τύχη. Στους ταρσανάδες και τα καρνάγια. Στα προσφυγικά και τα νεόδμητα του ΔΕΠΟΣ. Στα ανήλια στενά της Δεξαμενής και στην πανοραμική θέα στα Σφαγεία. Στα πρωινά καφενεδάκια και τα νυχτερινά ποτάδικα της νεολαίας. Να σε τρώει για ν’ αποφασίσεις ποιο είναι το ωραιότερο μέρος της παλιάς συνοικίας.
Να μην σταματάς να εξερευνείς. Να σε τρελαίνουν οι ανακαλύψεις στα πλακόστρωτα στενά. Στα μπαλκόνια, στα χρώματα, στα σπίτια. Να ψάχνεις από πού βγήκε ο «Κροκόδειλος» και η παλαιότερη «Αλίκη που ερωτεύτηκε λάθος αγόρι», το «Υποβρύχιο» κι ο «Τσαλαπετεινός». Να σε βρίσκει το χειμωνιάτικο μεσημέρι στην «Μυροβόλο Άνοιξη» , διαβάζοντας την Μικρασιατική ιστορία της γιαγιάς Μαρίκας και του παππού Παναγιώτη.
Κι όταν σε «πιάνουν τα διαόλια» να ψάχνεις τις εικαστικές παρεμβάσεις του Κώστα Καρακίτσου, έχοντας στα ακουστικά τον Αργύρη Μπακιρτζή απ’ τους «Χειμερινούς Κολυμβητές» ν’ αναζητά τον ερωτικό δρόμο απ’ το Πάρκο Φαλήρου στην Μυροβόλο. Δεν θα στο κρύψω, θα στο πω: πάρα πολύ σε αγαπώ…….
*Ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης, είναι καθηγητής ΔΔΕ ΄Ξάνθης
