Ο Κυριάκος Λυκουρίνος με μία ασπρόμαυρη φωτογραφία και κείμενο του, μας ταξιδεύει στην ιστορία των Πεντακοσίων.
Στην Καβάλα η πρώτη φάση της κατασκευής κρατικών προσφυγικών οικημάτων (με τις παράγκες του Κιουτσούκ Ορμάν και τα παραπήγματα της Αγίας Βαρβάρας και του Αγίου Αθανασίου, συνολικά 535 κατοικίες) ολοκληρώθηκε το 1924.
Κατά τη δεύτερη περίοδο (1924-1930) υιοθετείται η πολιτική της οριστικής αποκατάστασης και το κράτος προσανατολίζεται στην ανέγερση μεγάλων αστικών προσφυγικών συνοικισμών. Στην Καβάλα το έργο υλοποιήθηκε από το Υπουργείο Πρόνοιας, σε έκταση 160 στρεμμάτων στο Κιουτσούκ Ορμάν (“Χίλια”, “Δεκαοκτώ”, “Βύρωνος” και “Γκιρτζή”) και σε έκταση 45 στρεμμάτων ανατολικά της συνοικίας Χαμιδιέ (“Πεντακόσια” και “Αγία Βαρβάρα”).
Πρώτος δημιουργήθηκε ο συνοικισμός που έμεινε γνωστός ως “Πεντακόσια”. Το 1924 ο πολιτικός μηχανικός - εργολάβος Απόστολος Γκιρτζής ανήγειρε 96 οικοδομές διώροφες, σχεδόν τριώροφες λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους.
Εξαιτίας του απόκρημνου και περιορισμένου χώρου η δόμηση εδώ είναι πυκνότερη, ενώ τα οικοδομήματα εμφανίζονται πιο ογκώδη και δεν παρουσιάζουν την απόλυτη ομοιομορφία των οικοδομών του Κιουτσούκ Ορμάν.
Κάθε οικοδομή είχε τέσσερις κατοικίες, αποτελούμενες από δύο δωμάτια, μικρή σάλα, κουζίνα και αποχωρητήριο. Στις 384 κατοικίες εγκαταστάθηκαν περίπου 600 οικογένειες, αφενός επειδή πολλές κατοικίες στέγασαν δύο οικογένειες, μία σε κάθε δωμάτιο (με κοινή κουζίνα και αποχωρητήριο), και αφετέρου επειδή κατοικήθηκαν πολλά υπόγεια (το 1950 η Κοινωνική Πρόνοια απέγραψε 68 οικογένειες που διέμεναν στα υπόγεια).
Με απόφαση της Νομαρχίας Καβάλας το 1928 ο συνοικισμός ονομάστηκε “Καλλιθέα”, προφανώς λόγω της αμφιθεατρικής του διάταξης και της γειτνίασής του με τη θάλασσα.
Στις αρχικές οικογένειες των Πεντακοσίων (και των Χιλίων) προστίθενται και άλλες άστεγες (π.χ. όσες εγκατέλειψαν τα μισοερειπωμένα χάνια της οδού Γαλλικής Δημοκρατίας, όσες έχασαν τα παραπήγματά τους στη μεγάλη πυρκαγιά της οδού Ομονοίας – Δικαστηρίων το Φεβρουάριο του 1927 κ.ά.), με αποτέλεσμα την ασφυκτική και δύσκολη συνύπαρξη των συστεγαζόμενων οικογενειών.
Τον Απρίλιο του 1930 κάτοικοι των Πεντακοσίων ζήτησαν από το Γενικό Διοικητή Θράκης την αραίωση των οικογενειών του συνοικισμού. Αυτός τους πρότεινε να αραιωθούν μόνοι τους, αγοράζοντας σπίτια στου Γκιρτζή!
