Εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μία ομάδα επιστημόνων από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ δημιουργεί μία τεράστια ψηφιακή απογραφή όλων των προσφύγων.

 

Επί έξι χρόνια εκατοντάδες άνθρωποι αναμετρώνται με έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, που υπήρχαν σε διάφορα αρχεία, ακόμα και σε χειρόγραφή μορφή, για να σχηματίσουν την μεγάλη εικόνα της Ελλάδας μετά την έλευση των προσφύγων.

 

Σε ποια διαφορετικά σημεία της Ελλάδας εγκαταστάθηκαν οι κάτοικοι ενός συγκεκριμένου χωριού της Μικράς Ασίας ή αντίστροφα από ποια μέρη της Τουρκίας προέρχονται οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν σε μια πόλη της Ελλάδας; Ή ακόμη, ποιο ήταν το πιο δημοφιλές γυναικείο όνομα σε κάθε περιοχή της Μικράς Ασίας;

 

 

Αυτές οι λεπτομέρειες, μπορεί να ενδιαφέρουν τους απογόνους των Μικρασιατών, που θα έχουν την ευκαιρία να ιχνηλατήσουν την πορεία των προγόνων τους όταν σε μερικούς μήνες θα βγει στον αέρα του διαδικτύου η βάση δεδομένων.

 

Τους επιστήμονες ενδιαφέρει η μεγάλη εικόνα, το πώς οι πρόσφυγες μετασχημάτισαν την Ελλάδα, με όρους δημογραφικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς, από τη δεκαετία του ’20 μέχρι και σήμερα. Τα συμπεράσματα που θα προκύψουν τα επόμενα χρόνια από την επεξεργασία αυτών των δεδομένων, θα έχουν ενδιαφέρον όχι μόνο για τους επιστήμονες στην Ελλάδα αλλά και στην Αμερική.

 

Χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ

 

Εξάλλου η αρχική χρηματοδότηση της έρευνας για τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις από την εγκατάσταση Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα, έγινε από το National Science Foundation των ΗΠΑ, με το ποσό των 365.502 ευρώ. Γιατί έχει ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ το τι συνέβη στην Ελλάδα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’20;

 

«Γιατί η οικονομική επιστήμη ενδιαφέρεται για την επίδραση που έχουν στις κοινωνίες οι πολύ μεγάλες πληθυσμιακές μεταβολές, τι έχει συμβεί στους γηγενείς και τους πρόσφυγες, πώς έγινε η ενσωμάτωσή τους, πότε απέτυχε. Είναι πρόβλημα η γλώσσα, η θρησκεία ή ότι απλώς είσαι ο ξένος;

 

Μπαίνουμε σε μια συζήτηση που μπορεί κάτι να μάθουμε από αυτό» εξηγεί στη «ΜτΚ» ο Στέλιος Μιχαλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Brown των ΗΠΑ, που είχε την ιδέα και το 2016 υπέβαλε την πρόταση για χρηματοδότηση, από κοινού με τον Ηλία Παπαιωάννου καθηγητή Οικονομικών του London Business School και Ερευνητικός Εταίρος στο Centre for Economic Policy Research.

 

Εκατομμύρια δεδομένα

 

Στην ερευνητική ομάδα προστέθηκαν και δεκάδες ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με επικεφαλής τον Θανάση Σταυρακούδη, αναπληρωτή καθηγητή Υπολογιστικής Προσομοίωσης και περί τους 800 φοιτητές που δούλεψαν για την πρώτη μεταγραφή των στοιχείων, από διάφορους καταλόγους ή ακόμα και χειρόγραφα αρχεία.

 

Η ομάδα δούλεψε με διάφορα αρχεία, όπως με τον κατάλογο του 1928 που περιλαμβάνει τους πρόσφυγες στους οποίους δόθηκαν αγροτικοί κλήροι, τον κατάλογο των προσφύγων σε αστικά κέντρα με βάση τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, και έγιναν συγκρίσεις με τις απογραφές της ΕΛΣΤΑΤ από το 1907 μέχρι και σήμερα.

 

Σε αυτά τα αρχεία, εκτός από το ονοματεπώνυμο περιλαμβάνονται οι τόποι καταγωγής από τη Μικρά Ασία και εγκατάστασης στην Ελλάδα. Σε πολλές περιπτώσεις οι ερευνητές λειτούργησαν ως… ντεντέκτιβ για να ανακαλύψουν πού αντιστοιχεί σήμερα στο χάρτη ένα τοπωνύμιο χωριού στην Ελλάδα του ’20, που μπορεί να ήταν τουρκικό ή σλαβικό, ή στη συνέχεια να εγκαταλείφθηκε ή να συνενώθηκε με το γειτονικό χωριό. Μια χαρακτηριστική περίπτωση ήταν το Τσοβλέκ Δερέ νομού Σερρών.

 

«Τελικά ήταν 500 μέτρα από το Λύκειο που τελείωσα και το έμαθα τελείως τυχαία» λέει ο κ. Σταυρακούδης. Με αναζήτηση σε γραφεία αναδασμών και σε πολεοδομίες, τοποθετήθηκαν 1784 «πινέζες» στο χάρτη της Ελλάδας και απομένουν περί τα 50 τοπωνύμια ακόμη που αναζητούνται. Η αντίστοιχη δουλειά έγινε και με τα χωριά και τις πόλεις στην Τουρκία, που ήταν και πιο δύσκολη δουλειά, γιατί ο τόπος δηλωνόταν άλλοτε με βάση την διοικητική επαρχία και άλλοτε με βάση την εκκλησιαστική.

 

Η αναζήτηση άρχισε από το Index Anatolicus με πληροφορίες για τους τόπους καταγωγής και συνεχίστηκε σε ιστοσελίδες συλλόγων και οργανισμών, χάρτες, ιστορικά βιβλία ενώ ζητήθηκε και η βοήθεια του κοινού ακόμα και μέσω facebook. Έτσι εντοπίστηκαν περίπου 1800 τόποι καταγωγής (εκκρεμεί ένα 5%).

 

 Δείτε εδώ τη συνέχεια