Πριν 90 χρόνια τέτοιες ημέρες Οκτώβριος του 1930 η Καβάλα πανηγύριζε την έναρξη λειτουργίας του Γυμνασίου σε ένα νέο κτίριο μεγάλο δίπλα στις καμάρες που μπορούσε να στεγάσει τους δεκάδες μαθητές της πόλης. 

(Τα ιστορικά στοιχεία και οι φωτογραφίες είναι του Κώστα Παπακοσμά τα οποία παρουσιάστηκαν σε σχετική εκδήλωση πριν από μερικά χρόνια στους μαθητές και εκπαιδευτικούς του σχολείου)

 
 

Ήταν το κτίριο του πρώην Στρατιωτικού Νοσοκομείου στην οδό Κωνσταντινίδη Ιωάννη Ποιητού. Χρειάστηκαν να περάσουν δυο χρόνια , δεκάδες αιτήματα , επισκέψεις στην Αθήνα και μεγάλη προσπάθεια για να παραχωρήσει ο Στρατός και το 4ο Σώμα τους χώρους αυτούς. Υποχρέωση του Δήμου ήταν να επισκευάσει άλλο κτίριο για την στέγαση του Νοσοκομείου και του Αναρρωτηρίου.

 

Το κτίριο χτίστηκε στα 1909-1910. Είναι ένα από τα τρία μεγαλόπρεπα Οθωμανικά οικοδομήματα που χτίστηκαν στην εικοσαετία περίπου 1890-1910, δηλαδή την εποχή της μεγάλης ανάπτυξης του καπνεμπορίου στην Καβάλα.

 

Σχετικά, ο κ. Παναγιώτης Ζιώγας στο βιβλίο του "Παραδοσιακά Κτίρια της Νεότερης Καβάλας" αναφέρει κάποιες προφορικές μαρτυρίες, ότι το σχολείο κτίσθηκε με υποχρεωτικό έρανο (μπορούμε να υποθέσουμε και υποχρεωτική προσφορά εργασίας) από όλους τους κατοίκους της Καβάλας, με σκοπό να γίνει τουρκικό σχολείο. Εν τω μεταξύ, το "κτήριο της μεραρχίας" που βρίσκεται απέναντι, ήταν τότε το σπίτι του Τούρκου μεγαλοκτηματία Χατζή Σικίρ Αγά, που είχε χτισθεί λίγο νωρίτερα. Όπως είναι φυσικό, ο Χατζή Σικίρ Αγάς αντιδρούσε στο χτίσιμο σχολείου μπροστά από την κατοικία του, που θα του περιόριζε τη θέα. 

 

 

Γι' αυτό, λένε προφορικές μαρτυρίες, αντιπρότεινε να χτίσει το σχολείο με δικά του έξοδα, αρκούσε να ήταν σε άλλη θέση. Η πρότασή του απορρίφθηκε. Οι Οθωμανοί της Καβάλας δεν δεχόταν να χτισθεί το σχολείο αλλού, διότι έπρεπε να βρίσκεται σε εξέχουσα θέση.

 

Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1910, χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο. Σε λίγα χρόνια ξέσπασαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913) με τους οποίους και η Καβάλα κέρδισε την ανεξαρτησία της από το οθωμανικό κράτος και την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα. Τα κτίρια τόσο η κατοικία όσο και το σχολείο χρησιμοποιήθηκαν από τον Ελληνικό Στρατό τόσο για την έδρα του Σώματος Στρατού όσο και για στρατιωτικό Νοσοκομείο και Αναρρωτήριο. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, το 1922, το κτίσμα περιήλθε στη Δ.Α.Π. (Διαχείρισης Ανταλλαξίμου Περιουσίας), σύντομα κατοχυρώθηκε ως περιουσία του ελληνικού δημοσίου και έτσι έγινε το διδακτήριο του πρώτου γυμνασίου της Καβάλας.

 

Ακόμα και σήμερα στους παλιούς Καβαλιώτες είναι γνωστό ως "Αρρένων" παρά ως "Πρώτο Γυμνάσιο". Ήταν μόνο για αγόρια μέχρι το σχολικό έτος 1979-80 κατά το οποίο για πρώτη φορά λειτούργησε ως μικτό (για αγόρια και κορίτσια). Όταν το γυμνάσιο έπαψε να είναι εξατάξιο, το κτήριο στέγασε και το 1ο Γυμνάσιο και το 1ο Λύκειο Καβάλας, μέχρι το 1990 που το Λύκειο μεταφέρθηκε στη συνοικία της Χωράφας σε νέο κτίριο.

Επιμέλεια: Κάτια Γιαννουκάκου