Πόσο πιθανό είναι να μείνουν για πολύ οι πολίτες στη Βουλγαρία μακριά από τους δρόμους, μετά την ανακουφιστική απόφαση της κυβέρνησής τους την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου, να αποσύρει το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2026, πριν υιοθετήσει το κοινό νόμισμα την 1η Ιανουαρίου; Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας ότι η κρίση δεν τελείωσε.
Υπενθυμίζεται ότι η Βουλγαρία βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες αντιμέτωπη με πολιτική έκρηξη, υπό το βάρος μαζικών διαδηλώσεων και έντονης λαϊκής δυσαρέσκειας.
Αφορμή για να βγει η βουλγαρική κοινωνία στους δρόμους, ήταν η κατάθεση προϋπολογισμού από την κυβέρνηση, στον οποίο όμως συμπεριέλαβε υψηλούς φόρους και εισφορές, ενώ ήταν ο πρώτος που σχεδιάστηκε «σε ευρώ», ενόψει ένταξης στην Ευρωζώνη.
Στις 1 Δεκεμβρίου 2025 χιλιάδες διαδηλωτές κατέκλυσαν τη Σόφια και άλλες πόλεις, για να διαμαρτυρηθούν, σε μια κίνηση με ιδιαίτερη σημειολογία: Πρόκειται για μαζική διαμαρτυρία για πολλά προβλήματα: οικονομικά μέτρα, μια ευρύτερη εκδήλωση δυσπιστίας απέναντι στην κυβέρνηση, τις ελίτ, τον φόβο μετάβασης στο ευρώ και φυσικά τη διαφθορά.
Πολλοί Βούλγαροι βλέπουν την αλλαγή νομίσματος ως ρίσκο για αύξηση τιμών, επιδείνωση βιοτικού επιπέδου και «νόθευση» της εθνικής οικονομικής κυριαρχίας, φοβίες που αναδεικνύονται έντονα τώρα που το ευρώ εισέρχεται στη δημόσια συζήτηση ως πλαίσιο νέας φορολόγησης και κοινωνικής πολιτικής.
Αντιδράσεις δεν έρχονται μόνο από πολιτικά κόμματα αλλά και από την κοινωνία, ειδικά νεότερες ηλικίες και ομάδες που αγωνιούν για μισθό, τιμές και δικαιοσύνη.
Φαίνεται πως βλέπουν στην αποστροφή του προϋπολογισμού και της Ευρωζώνης μια ευκαιρία να εκφράσουν ευρύτερη αποστροφή απέναντι σε κράτος και διαφθορά.
«Η διαδικασία επανασχεδιασμού του προϋπολογισμού θα είναι δύσκολη, με αυξημένο έλεγχο από τα συνδικάτα, τις εργοδοτικές οργανώσεις και το κοινό», δήλωσε στο Reuters ο Μάριο Μπικαράσκι, ανώτερος αναλυτής Ευρώπης στην εταιρεία ανάλυσης κινδύνου Verisk Maplecroft. «Υπάρχει ευρεία συναίνεση για την ανάγκη δημοσιονομικής σύνεσης. Ωστόσο, επανειλημμένες προσπάθειες αύξησης των φόρων είναι πιθανό να οξύνουν περαιτέρω τις κοινωνικές εντάσεις», πρόσθεσε.
Εύλογη η ανησυχία τους, έλεγε η Λαγκάρντ
Περίπου οι μισοί Βούλγαροι πολίτες αντιτίθενται στην υιοθέτηση του ευρώ, φοβούμενοι ότι θα πλήξει την εθνική κυριαρχία και ότι οι λιανέμποροι θα εκμεταλλευτούν τη μετάβαση για να αυξήσουν τις τιμές.
«Αυτή η ανησυχία είναι απολύτως εύλογη», δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ σε συνέδριο στη Σόφια. «Οι αλλαγές νομίσματος μπορούν να προκαλέσουν μια προσωρινή άνοδο στον μετρούμενο πληθωρισμό, συχνά όταν οι επιχειρήσεις στρογγυλοποιούν προς τα πάνω τις τιμές κατά τη μετατροπή».
Με 4,1%, η Βουλγαρία είχε ήδη έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού στην ΕE τον Σεπτέμβριο και ο ρυθμός αυξάνεται τώρα, ενώ ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ κινείται συνολικά κοντά στον στόχο του 2%.
Αν και το καλοκαίρι του 2025 η Κομισιόν ανακοίνωσε πως από τεχνική/νομισματική άποψη η υιοθέτηση του ευρώ ήταν απολύτως συμβατή -η ισοτιμία με το lev είναι ήδη σταθερή για δεκαετίες- ωστόσο, σήμερα η Βουλγαρία μπορεί να πληρούσε τα κριτήρια, όπως αναφέρει και το Reuters.
Η πλειονότητα δεν θέλει το ευρώ
Η απόσυρση του προϋπολογισμού είναι αναμφίβολα νίκη της κοινωνικής πίεσης, αλλά δεν λύνει τη βαθύτερη κρίση εμπιστοσύνης. Το 50-53% των Βουλγάρων είναι κατά της ένταξης στην Ευρωζώνη ενώ ένα 43–45% υπέρ υιοθέτησης του ευρώ.
Επιχειρηματικοί φορείς προειδοποιούν πως τα σχέδια για υψηλότερους φόρους, αυξημένες εισφορές και δαπάνες μπορεί να πλήξουν επενδύσεις και να ενισχύσουν τη σκιά οικονομία, «καθώς η χώρα ετοιμάζεται να μπει στην ευρωζώνη».
Η κυβέρνηση διάλεξε τον εύκολο δρόμο
Δηλαδή, οι αυξήσεις γίνονται στο πλαίσιο προσπάθειας να παρουσιαστεί «ισχυρή δημοσιονομικά» εικόνα πριν από την ένταξη.
Ωστόσο, οι τσιμπημένες αυξήσεις στη φορολόγηση που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό προφανώς δεν είναι κατ΄εντολή των Βρυξελλών. Oι θεσμοί ζητούν αξιόπιστη δημοσιονομική πορεία, δίχως να επιβάλουν στις κυβερνήσεις πως θα την επιδιώξουν, αν και αυτό είναι κάτι αμφιλεγόμενο στην πράξη αρκετές φορές.
Η Σόφια όμως φαίνεται να επέλεξε τον εύκολο δρόμο για να μπει σε μια δημοσιονομικά ενάρετη, για την Ευρωζώνη, πορεία. Δηλαδή έβαλε στον προϋπολογισμό λογιστικές εύκολες λύσεις, όπως άνοδος φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, αν και αποδείχτηκαν κοινωνικά εκρηκτικές.
Διεθνείς θεσμοί, όπως το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ, επεσήμαναν ότι η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή ενόψει της ένταξης στο ευρώ δεν απαιτεί κατ’ ανάγκη απότομες αυξήσεις φόρων και εισφορών.
Στις σχετικές εκθέσεις τους συνιστούσαν μια άλλη πορεία: To ΔΝΤ πρότεινε πως «η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η βελτίωση της συμμόρφωσης στον ΦΠΑ και η αύξηση των εσόδων από τη φορολογία ακίνητης περιουσίας και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης μπορούν να συμβάλουν στη διασφάλιση πρόσθετων πόρων.»
O OOΣΑ, από την πλευρά του έλεγε έθιγε και το ζήτημα της διαφθοράς προκειμένου να αυξηθούν δίκαια τα έσοδα του κράτους. «Ο περιορισμός της υποδήλωσης στον φόρο εισοδήματος και στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και η ενίσχυση της συμμόρφωσης στον ΦΠΑ, θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην αύξηση των δημόσιων εσόδων.».
Έτσι, βλέποντας οι Βούλγαροι ότι η κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα από αυτά, αλλά έβαλε τους ίδιους ως φορολογικούς «στόχους», επέλεξαν τα πεζοδρόμια.
Μια Βουλγαρία με διαφθορά και ακρίβεια εντός Ευρωζώνης και με λιγότερη κυριαρχία, σίγουρα δεν νιώθει παρηγοριά στο αυστηρό νομισματικό μπλογκ που απαιτεί πλεονάσματα και τιμωρητική δημοσιονομική πειθαρχία.
πηγή: in.gr - Βαγγέλης Γεωργίου
