Δεν είναι η πρώτη φορά που διακρατικά ενεργειακά σχέδια ακυρώνονται ή επανασχεδιάζονται ως συνάρτηση των στρατηγικών σχεδιασμών των ισχυρών της γης. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η ματαίωση του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης καθώς επίσης και του αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις και τα προβλήματα στην Ουκρανία, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες που συμπίπτουν χρονικά και με την πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα, δημιουργούν την αίσθηση ότι ο αγωγός TAP μπορεί να μην κατασκευαστεί ποτέ ή μπορεί να κατασκευαστεί αφού προηγουμένως αλλάξει ιδιοκτήτες.
Το τριπλό και ηχηρό “ΟΧΙ” που εισέπραξε ο νέος Έλληνας Υπουργός Περιβάλλοντος και Παραγωγικής Ανασυγκρότησης από τους Αζέρους, δεν οφείλεται μόνο στην εκφρασμένη διάθεση της ελληνικής πλευράς για «πάγωμα» της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ, αλλά και στην απόφαση της Κομισιόν να παραπέμψει στις καλένδες την εξαγορά του ΔΕΣΦΑ από τη Socar. Ταυτόχρονα, η Ρωσία προχωράει σε συμφωνία με την Τουρκία για κατασκευή ενός νέου Ρώσο-Τουρκικού αγωγού που θα καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα, λειτουργώντας ανταγωνιστικά στον TAP και αναβαθμίζοντας τον ούτως ή άλλως και μέσω του TAP αναβαθμισμένο ενεργειακό ρόλο της γείτονας χώρα.
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου δεν έχει μιλήσει ακόμη για την ανάγκη αλλαγής όδευσης του αγωγού από τα τενάγη και τον αρχαιολογικό χώρο, είτε με μια νότια είτε με μια βόρεια όδευση. Είναι σαφές ότι η εταιρεία κερδίζει χρόνο με τη «δέσμευση» που απλώς ανέλαβε, να μελετήσει δηλαδή και την βόρεια εναλλακτική χάραξη, όπως έπραξε και για τη νότια όδευση του Συμβόλου, εγκλωβίζοντας τους φορείς ανάμεσα στην ψευδαίσθηση ότι κάτι θετικό μπορεί να προκύψει και στην ελπίδα ότι μπορούν να υπάρξουν αντισταθμιστικά οφέλη. Διότι πώς αλλιώς εξηγείται το γεγονός ότι μετά τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές η συζήτηση περιορίζεται κυρίως στα αντισταθμιστικά οφέλη, με εμφανή την προσπάθεια, ορισμένοι θεσμικοί φορείς να «βαφτίζουν» την οριακή μετατόπιση του αγωγού ως δήθεν παράκαμψη των τεναγών και επομένως ως ευκαιρία για να την αποδεχθούμε;
Αλήθεια τι εννοούμε αντισταθμιστικά οφέλη; Έχουν ακουστεί τόσα πολλά το τελευταίο διάστημα, και από εκπροσώπους θεσμικών οργάνων, που είναι να απορεί κανείς, πολλά από τα οποία είναι εξωπραγματικά και ορισμένα μοιάζουν με καθρεφτάκια που προορίζονται προς ιθαγενείς. Αντισταθμίζω σημαίνει εξουδετερώνω τις αρνητικές συνέπειες ενός πράγματος με κάτι θετικό. Επομένως υπάρχουν απώλειες, όπως, στο εισόδημα, στην απαξίωση της γης και της περιουσίας, στα έργα υποδομής, πιθανόν στα πολιτιστικά και περιβαλλοντικά αγαθά. Πάντως η συζήτηση για αντισταθμιστικά οφέλη, έτσι όπως μονομερώς μεταξύ θεσμικών και κοινοπραξίας εξελίσσεται (θαρρείς και βγάλαμε τα ασημικά σε πλειστηριασμό) υποκρύπτει τον κίνδυνο της συναλλαγής και υπ’ αυτήν την έννοια είναι ανάγκη τώρα να σταματήσει διότι δεν περιποιεί τιμή στην περιοχή μας. Ούτε η χώρα καντονοποιήθηκε, ούτε η 1η Περιφέρεια της χώρας, η Περιφέρειά μας, τιμαριοποιήθηκε. Ο χειρισμός του θέματος μπορεί να γίνει ΜΟΝΟ από τον Περιφερειάρχη κ. Παυλίδη, σε συνεργασία με τους Δημάρχους και τους φορείς της Περιφέρειας και τα αιτήματα που θα κωδικοποιηθούν να προωθηθούν στην πολιτική ηγεσία η οποία είναι και η ΜΟΝΗ που θα κάνει τις διαπραγματεύσεις, τόσο για αντισταθμιστικά οφέλη, όσο και για τέλη διέλευσης που αν υιοθετηθούν πρέπει να παραμείνουν ως πόρος στις τοπικές κοινωνίες, όσο και για τη δυνατότητα παροχής αερίου στη χώρα μας.
Πρέπει να είναι σαφές και πρέπει να το γνωρίζουν οι πάντες ότι η κοινοπραξία TAP Α.Ε. απλώς κατασκευάζει τον αγωγό και η αποστολή της τελειώνει εκεί. Δεν μπορεί να μας δώσει αέριο. Η διαπραγμάτευση για τη δυνατότητα παροχής αερίου και μάλιστα φθηνού στην Ελλάδα θα γίνει με τις εταιρείες που εκμεταλλεύονται το κοίτασμα του Sach Deniz της Κασπίας ή με αυτές που αγοράζουν δικαιώματα. Η ελληνική κυβέρνηση είναι αυτή που θα πρέπει να διαπραγματευτεί ώστε ο TAP από αγωγός διέλευσης (transit) να γίνει πιο ελληνικός, αφού στο διάστημα αυτό δημιουργηθεί και η εταιρεία παροχής αερίου (ΕΠΑ).
Ο αγωγός δεν μπορεί να περάσει από τα τενάγη, μια από τις πλέον εύφορες πεδιάδες της Ευρώπης, αυτή πρέπει να είναι η αδιαπραγμάτευτη κόκκινη γραμμή των φορέων και των τοπικών κοινωνιών. Η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου πρέπει να θέσει επίσημα το ζήτημα της αλλαγής όδευσης από τα τενάγη και από κάθε περιοχή όπου υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα εφ’ όσον θίγεται γεωργική γη υψηλής αξίας. Ο αρμόδιος Υπουργός πρέπει να προβεί άμεσα στην αναθεώρηση - επικαιροποίηση των περιβαλλοντικών όρων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και υποχρεώνοντας την εταιρεία σε υιοθέτηση εναλλακτικής όδευσης. Το οφείλει ως απάντηση και ως απόδοση δικαίου απέναντι στη σπουδή με την οποία αρχές Σεπτεμβρίου η προηγούμενη ηγεσία προχώρησε στην έγκριση των όρων, χωρίς τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών. Διαφορετικά θα πρόκειται για μια ακόμη δομική ασάφεια, διανθισμένη με αντισταθμιστικά νεφελώματα και συνοδευόμενη με ένα μετέωρο βήμα, εξέλιξη που ευνοεί μόνο την άλλη πλευρά.
Ελπίζω πως με την επικείμενη επίσκεψη του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος κ. Τσιρώνη στην περιοχή μας για μια επιτόπια εξέταση του όλου προβλήματος και ειδικά της όδευσης του TAP, θα μας δοθεί η δυνατότητα να επαναθέσουμε τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος, όπως το πράξαμε και με την προηγούμενη πολιτική ηγεσία.
Καβάλα, 08 Μαρτίου 2015
Λάζαρος Βασιλειάδης
