Η παρουσία του φτωχού στον Παράδεισο και του πλούσιου στην κόλαση είναι το αποτέλεσμα των επιλογών και των πράξεων του καθενός. Ο Λάζαρος πήγε στον Παράδεισο όχι επειδή ήταν φτωχός και ασθενής, αλλά λόγω της υπομονής την οποία έδειξε, χωρίς να εκφράσει κανένα παράπονο για την κατάσταση αυτή ούτε προς το Θεό ούτε και προς τον πλούσιο. Ο πλούσιος καταδικάζεται στην κόλαση όχι επειδή ήταν πλούσιος, αλλά για δύο συγκεκριμένους λόγους: για την παντελή αδιαφορία προς το συνάνθρωπό του και για την κακή διαχείριση του πλούτου του. Δεν νοιαζόταν για το φτωχό, δεν τον πλησίασε να ακούσει τα προβλήματα του και να τον βοηθήσει για να τα αντιμετωπίσει. Δεν συγκινούταν από το θέαμα το αδύναμου αδελφού του. Δεν έβλεπε στο πρόσωπο του συνανθρώπου του το πρόσωπο του Θεού, όπως μας διδάσκουν να πράττουμε οι Καππαδόκες Πατέρες της Εκκλησίας μας. Εάν ο πλούσιος έδειχνε αγάπη στον πάσχοντα αδελφό του, η εξέλιξή του θα ήταν διαφορετική. Η ελεημοσύνη θα του άνοιγε τον δρόμο προς την αιωνιότητα. Όμως ο συγκεκριμένος πλούσιος δεν μπορούσε να κάνει ελεημοσύνη, διότι θεωρούσε τα υλικά αγαθά ως αποκλειστικό του κτήμα, με μοναδικό σκοπό την απόλαυσή τους από τον ίδιο, ίσως δε και από τους συγγενείς και το στενό του περιβάλλον.
Δύο δρόμοι υπάρχουν για τη θετική αξιοποίηση του πλούτου: η ελεημοσύνη και η φιλοξενία. Εάν ανατρέξουμε στην ιστορία του Χριστιανισμού, θα δούμε πως τόσο κατά τα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης, όσο και μετά την έλευση του Κυρίου μας, υπήρξαν πλούσιοι οι οποίοι με το παράδειγμά τους υποδεικνύουν μέχρι σήμερα πως αυτές οι δύο αρετές αποτελούν ασφαλείς δρόμους που οδηγούν στον Παράδεισο. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος προτρέπει τους Χριστιανούς να στραφούν προς την ελεημοσύνη με τα παρακάτω λόγια: «Παρηγόρησε ο γερός τον άρρωστο, ο πλούσιος τον φτωχό, ο όρθιος τον πεσμένο, ο χαρούμενος τον λυπημένο, ο ευτυχισμένος τον δυστυχισμένο. [...] Γίνε πιο τίμιος από τον πλησίον με την επίδειξη περισσότερης καλοσύνης. Γίνε θεός για τον δυστυχισμένο με τη μίμηση της ευσπλαχνίας του Θεού».
Η φιλοξενία, από την άλλη πλευρά, είναι στάση ζωής: η φιλόστοργη συμπεριφορά απέναντι στον πλησίον. Η έννοια της φιλοξενίας σημαίνει αγαπώ τον ξένο, τον δέχομαι και τον περιποιούμαι με ευχαρίστηση, με χαρά, με προθυμία, με αγάπη. Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται πως τόσο ο Λοτ, όσο και ο Αβραάμ, εξαιτίας της μεγάλης προθυμίας σε αυτή την αρετή, αξιώθηκαν να φιλοξενήσουν ακόμη και αγγέλους. Στην Καινή Διαθήκη ο Κύριός μας, με την παραβολή της τελικής κρίσεως (Ματθαίος 25, 31-46), αποκαλεί ευλογημένους, που θα κληρονομήσουν την Βασιλεία του Θεού, όσους ασκούν την φιλοξενία: «ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με», ο δε απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους Επιστολή του μας προτρέπει: «τῆς φιλοξενίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε», δηλαδή μη λησμονείτε την φιλοξενία και στην προς Ρωμαίους τονίζει με έμφαση να ζούμε: «τὴν φιλοξενίαν διώκοντες». Ένας σύγχρονος κληρικός γράφει σχετικά με τη χριστιανική αυτή αρετή: «Ἡ ἀξία καὶ σημασία τῆς φιλοξενίας εἶναι μάλιστα ὅλως ἰδιαιτέρα, ὅταν φιλοξενοῦνται πρόσωπα τὰ ὁποῖα τυγχάνουν οὐ μόνον μακρὰν τῆς οἰκίας των εὑρισκόμενα, ἀλλὰ καὶ ἐμπερίστατα λόγῳ τῆς ὀδύνης τῶν ἀσθενῶν συγγενῶν των οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀνάγκην περιθάλψεως, ὁπότε εἶναι προφανὲς ὅτι ἡ παρεχομένη εἰς αὐτοὺς ὑπηρεσία ὑπάρχει μεγίστη εὐεργεσία καὶ λίαν εὐάρεστος εἰς τὸν Οὐράνιον Πατέρα ἡμῶν».
ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Φ. Ν. Θ. Αρχιμανδρίτης Ευάγγελος Υφαντίδης
