γράφει ο 

Τάσος Αποστολίδης 

 

Οι αδήλωτοι και ανασφάλιστοι εργαζόμενοι μειώθηκαν την περασμένη χρονιά σε σχέση με την τελευταία 5ετία, αλλά όσες επιχειρήσεις απέμειναν να παρανομούν, αφήνουν ανασφάλιστους ακόμη περισσότερους εργαζόμενους. Την ίδια στιγμή, η Θάσος από πρωταθλήτρια της ανασφάλιστης εργασίας κατάφερε να την εξαλείψει τελείως ενώ ο υπόλοιπος νομός Καβάλας διαγράφει αντίστροφη πορεία. 

 

Αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν στην έκθεση του επιχειρησιακού σχεδίου «ΑΡΤΕΜΙΣ» η οποία καταγράφει τα αποτελέσματα της ελεγκτικής δράσης του Σ.ΕΠ.Ε. και του Ε.Φ.Κ.Α., για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας σε όλη τη χώρα, για τους 12 μήνες του 2018. Οι έλεγχοι γίνονται είτε δειγματοληπτικά, είτε μετά από καταγγελίες, είτε στοχευμένα, σε κλάδους υψηλής παραβατικότητας. Έτσι έχει προκύψει μια πολύ ενδιαφέρουσα στατιστική μελέτη, με πολύ υψηλό μάλιστα «δείγμα» επιχειρήσεων που σκιαγραφεί με ακρίβεια το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας ανά περιοχή και κατά την πάροδο του χρόνου. 

 

Μείωση παραβατικότητας κατά 10 μονάδες 

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας, στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας το ποσοστό αδήλωτης εργασίας έχει μειωθεί σχεδόν στο 9% το 2018, από 19% το 2014. Η ανακοίνωση σημειώνει μεταξύ άλλων: «η πολιτική βούληση της ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας και οι συντονισμένες δράσεις για την καταπολέμηση της παραβατικότητας στους χώρους εργασίας αποδίδουν καρπούς. Η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται με την ίδια προσήλωση».

 

Η έκθεση περιλαμβάνει δύο περιόδους, η μία που καλύπτει όλο το περασμένο έτος (2018) και η άλλη που καλύπτει διάστημα μεγαλύτερο των 5 ετών και συγκεκριμένα από τις 15/9/2013 έως τις 31/12/2018. 

 

Τα παράδοξα ευρήματα στην Αν. Μακεδονία – Θράκη: λιγότερες παραβατικές επιχειρήσεις, περισσότεροι αδήλωτοι εργαζόμενοι 

 

Σε επίπεδο 5ετίας, σε όλη την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ελέγχθηκαν 9.548 επιχειρήσεις. Από αυτές, οι 1.323 (ποσοστό σχεδόν 14% ή αλλιώς: 1 στις 7) είχε αδήλωτους εργαζόμενους. Από τους 34.856 υπαλλήλους που εντοπίστηκαν, οι 1.946 ήταν αδήλωτοι. Αυτό αντιστοιχεί στο 5,6% των εργαζόμενων. Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν στις παραβατικές επιχειρήσεις όλης της περιφέρειας μέσα στην εξεταζόμενη πενταετία ανήλθαν στα 20,3 εκατομμύρια ευρώ. 

 

Παρατηρώντας τα περιφερειακά στοιχεία μόνο για το 2018, προκύπτουν κάποια παράδοξα συμπεράσματα. Η αδήλωτη εργασία πανελλαδικά έπεσε κατά 10 ποσοστίαιες μονάδες αλλά στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη συμβαίνει κάτι διαφορετικό: μειώθηκε μεν το ποσοστό των παραβατικών επιχειρήσεων αλλά αυξήθηκε το ποσοστό των αδήλωτων εργαζόμενων. Αυτό σημαίνει ότι πολύ λιγότερες επιχειρήσεις, απασχολούν πολύ περισσότερους εργαζόμενους παρανόμως. 

 

Σε σύνολο 1.867 επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν το 2018 στους νομούς Καβάλας, Δράμας, Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου εντοπίστηκαν 153 επιχειρήσεις με αδήλωτο προσωπικό (ποσοστό παραβατικών επιχειρήσεων 8,2%). Ο αριθμός όλων των εργαζόμενων (δηλωμένων και αδήλωτων) σε όλες τις επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν ανέρχεται σε 3.106 ενώ οι αδήλωτοι έφτασαν τους 230 (ποσοστό 7,4%). 

 

Οι αδήλωτοι εργαζόμενοι αυξήθηκαν κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες την ώρα που οι παραβατικές επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες. 

 

 

Η "εικόνα" σε Καβάλα, Παγγαίο, Νέστο και Θάσο 

 

Λόγω του ότι ο νομός Καβάλας χωρίζεται σε 2 περιφερειακές ενότητες, τα αναλυτικά στοιχεία της έκθεσης περιλαμβάνουν ξεχωριστά στοιχεία για το νησί της Θάσου και για το χερσαίο τμήμα του νομού.  Μέσα στην 5ετία, στη Θάσο ελέγχθηκαν 451 επιχειρήσεις με ένα σύνολο 1.463 εργαζόμενων. Εντοπίστηκαν 125 αδήλωτοι εργαζόμενοι, ήτοι ποσοστό αδήλωτων εργαζόμενων 8,5%. Την ίδια περίοδο, στις περιοχές Καβάλας, Παγγαίου και Νέστου ελέγχθηκαν 2.472 επιχειρήσεις με συνολικά 9.418 εργαζόμενους, εκ των οποίων οι 439 ήταν αδήλωτοι (ποσοστό αδήλωτων 4,7%).

 

Η Θάσος τα προηγούμενα χρόνια έκανε «πρωταθλητισμό» στους αδήλωτους εργαζόμενους τα προηγούμενα χρόνια και την ακολουθούσε σε απόσταση αναπνοής η Ροδόπη, μετά η Δράμα και η Ξάνθη, πολύ χαμηλότερα η Καβάλα και στο τέλος ο νομός Έβρου με ποσοστό αδήλωτων εργαζόμενων μικρότερο του 3%. 

 

Η παραπάνω εικόνα ανατράπηκε τελείως μέσα στο 2018, δηλαδή την τελευταία χρονιά της εξεταζόμενης 5ετίας. Στη Θάσο δεν βρέθηκε ούτε ένας αδήλωτος εργαζόμενος «για δείγμα» αφού στις 50 ελεγχθείσες επιχειρήσεις, άπαντες οι 125 εργαζόμενοι είχαν δηλωθεί και ασφαλιστεί κανονικά. Στον αντίποδα, στον υπόλοιπο νομό Καβάλας, στις 444 επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν και οι οποίες απασχολούσαν 661 εργαζόμενους, οι 99 ήταν αδήλωτοι. Το ποσοστό της αδήλωτης απασχόλησης στο Ν.Καβάλας έφτασε το 15% και είναι το μεγαλύτερο σε όλη την Περιφέρεια ΑΜΘ για το 2018. Ακολουθούσε η Ροδόπη με 13% και η Ξάνθη με 11%, πολύ πίσω ο Έβρος με 1,6% και η Δράμα με 1,3% και τέλος η Θάσος με 0%. 

 

 

Οι περισσότεροι αδήλωτοι είναι αλλοδαποί 

Σε ό,τι αφορά το φύλο και την εθνικότητα, για την Περιφέρεια ΑΜΘ διαπιστώθηκε σε επίπεδο 5ετίας ότι αφενός το ποσοστό αδήλωτων εργαζόμενων μοιραζόταν στα δύο φύλλα (άνδρες-γυναίκες) αλλά ήταν πολύ μεγαλύτερο στους αλλοδαπούς (πάνω από 15%). 

 

Παλιότερα «πρωταγωνιστούσε» η εστίαση, τώρα η κλωστοϋφαντουργία που ανακάμπτει μεν, παραβατικά δε 

Πανελλαδικά, πρωτιά στην 5ετία «χτυπά» ο κλάδος της εστίασης, όπου ωστόσο τα ποσοστά αδήλωτης εργασίας μειώνονται στο 1/3 το 2018. Αντίστροφη πορεία διαγράφει ο κλάδος της κατασκευής ειδών ένδυσης, που φαίνεται να ανακάμπτει στη χώρα αλλά… με αδήλωτη εργασία. 

 

Τα ειδικά αποτελέσματα των ελέγχων στους «συνήθεις παράνομους» 

Εκτός από τους γενικούς ελέγχους, μέσα στο 2018 έγιναν και κάποιοι στοχευμένοι έλεγχοι στους λεγόμενους κλάδους υψηλής παραβατικότητας. Σε ένα σύνολο σχεδόν 700 επιχειρήσεων αυτής της κατηγορίας στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, οι 100 περίπου είχαν αδήλωτους εργαζόμενους (ποσοστό παραβατικών επιχειρήσεων 13,5%). Σχεδόν 1 στους 10 εργαζόμενους ήταν αδήλωτοι ενώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν πέρυσι στις επιχειρήσεις υψηλής παραβατικότητας ανήλθαν στο 1,8 εκατομμύρια ευρώ.  

 

Τι χάνει ένας αδήλωτος εργαζόμενος 

-τη σύνταξη (είτε γήρατος είτε και αναπηρίας)

-τη δωρεάν ή πολύ φθηνή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη 

-τα «δώρα» Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα αδείας

-τις προσαυξήσεις για Κυριακές/αργίες και τα νυχτερινά 

-το επίδομα ανεργίας & την αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης 

-επιδόματα στέγης, μητρότητας, τέκνων, αναπηρίας, χηρείας

-την αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος στη δουλειά

-το επίδομα επικίνδυνης ή/και ανθυγιεινής εργασίας

-τη δυνατότητα να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες εργασίας

-τα δικαιώματα που κατακτήθηκαν μετά από πολλούς αγώνες