Μία συγκινητική ανάρτηση του Παναγιώτη Καρανίκα που αντέγραψε μία παλαιότερη ανάρτηση του Κυριάκου Λυκουρίνου, μας ταξιδεύει στο 1924 και την Καρβάλη της Καππαδοκίας, την εποχή που οι κάτοικοι της περιοχής έφευγαν από τα σπίτια τους.
Η ανάρτηση αναφέρει τα εξής:
"Κάναμε την τελευταία λειτουργία. Βάλαμε σε κάσες το λείψανο του Γρηγορίου Θεολόγου, τις εικόνες, τους πολυέλαιους και τα καντήλια των εκκλησιών.
Όσα εικονίσματα ήταν παλιά τα θάψαμε στο νεκροταφείο. Τα πράγματά μας τα φορτώσαμε σε καμήλες και τα στείλαμε με κομισιόν στη Μερσίνα. Αύγουστος μήνας ήταν [1924] όταν βγήκαμε από το χωριό. Μπήκαμε σε αραμπάδες και τραβήξαμε κατά το Άκσεραϊ. Οι Τούρκοι του Γκέλβερι έκλαιγαν και μας παρακαλούσαν να μη φύγουμε.
Στο δρόμο βγήκαν μπροστά στον αραμπά μας Τούρκοι από τα χωριά Περίστρεμμα, Κοτιούκ και Κιζίλκαγια και μας σταμάτησαν. Ο άντρας μου τους πουλούσε μανιφατούρα βερεσέ και μας χρωστούσαν λεφτά. Ύστερα από τον αλωνισμό ξεπλέρωναν τα χρέη τους δίνοντας καρπό.
Τι να το κάνουμε όμως το στάρι, αφού φεύγαμε! Έβαλαν οι Τούρκοι στα στόματα των τριών παιδιών μου μπουκιές από πίτες με τυρί και μέλι και τα παρακαλούσαν: -Φάτε και πέστε χελάλ! Να χαρείτε, πέστε χελάλ. Δε θέλανε να έχουν βάρος στη συνείδησή τους πως έφαγαν το δίκιο των ορφανών παιδιών μου.
Ορμήνεψα τα παιδιά μου να φαν τις μπουκιές και να πουν: - "Χελάλ ολσούν" (ας γίνει χάρισμα). Σαν τ’ άκουσαν αυτό οι Τούρκοι, μας αγκάλιαζαν και μας φιλούσαν από τη χαρά τους. [...]
Ταξιδεύαμε τέσσερις μέρες στη θάλασσα. Μια μέρα βλέπουμε ξαφνικά να βγαίνει καπνός από το αμπάρι. Είχε σκάσει το καζάνι, όπως έλεγαν. Οι γυναίκες τσίριζαν και τα παιδιά έκλαιγαν. Άλλοι έκαναν την προσευχή τους. Λέγω τότε του πατέρα μου: - Πατέρα, θα πετάξω τα παιδιά στη θάλασσα και ύστερα θα πέσω κι εγώ.
Καλύτερα να πνιγούμε, παρά να καούμε ζωντανοί. Ευτυχώς κάποιος βούλωσε την τρύπα του καζανιού. Είπαμε τότε πως έκανε το θαύμα του ο Γρηγόριος Θεολόγος, γιατί είχαμε μαζί μας το λείψανό του.
Όταν φτάσαμε στο Καραμπουρνού της Θεσσαλονίκης, μας έκαναν καραντίνα. Μείναμε κάπου δύο εβδομάδες στα σύρματα […] Απ’ εκεί μας πήγαν στην Καβάλα.[...]"."
(Απόσπασμα μαρτυρίας Πολυξένης Κατραντζή, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Η Έξοδος, τ. Β΄, Αθήνα 1982, σ. 9-11 - φωτ. Στέγης Πολιτισμού Νέας Καρβάλης).
Χρόνια πολλά σε όλους όσους γιορτάζουν. Αξιώθηκα να επισκεφθώ την Καρβάλη της Καππαδοκίας και την εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
