γράφει ο 

Γιάννης Βύζικας 

Όταν γίνεται το αναμενόμενο…

Με αφορμή την πυρκαγιά και την καταστροφή καπναποθήκης στην Ξάνθη, ξαφνικά   έρχονται στο μυαλό μας εικόνες από την πυρκαγιά και την ολοσχερή καταστροφή της καπναποθήκης του Παναγιώτη και Θεόδωρου Θεοδωρίδη στις 30/11/1983 στις 14.13 μ.μ. επί της Αναγεννήσεως 10 στην Καβάλα.

Επρόκειτο για ανταλλάξιμη καπναποθήκη του Εμιν Μπορόβαλλη Ζαδέ η οποία αγοράστηκε στις 25/5/1938 από  τον Παναγιώτη και Θεόδωρο Θεοδωρίδη.  Επίσης, μας θυμίζει και την κατάρρευση της σκεπής της Σ.Ε.Κ.Ε. (Συνεταιριστική Ένωση Καπνοπαραγωγών Ελλάδος), παρά τις προειδοποιήσεις του Ι.Κ.Κ.Ι.Κ. ότι θα πέσει.

Όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι γιατί γνωρίζουμε πολύ καλά ότι στη πόλη μας έμειναν 32 διατηρητέες καπναποθήκες (οι οποίες κατασκευάστηκαν από 138 μέχρι 118 χρόνια πριν), από τα 145 συγκροτήματα καπναποθηκών που είχαμε.

Εμείς, οι κάτοικοι, βαδίζουμε επάνω σε μια ξεχασμένη ωρολογιακή βόμβα που το μόνο σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα εκραγεί.

Εμείς δεν είμαστε αυτοί που καθημερινά αποφεύγουμε να κυκλοφορούμε σε δρόμους που έχουν καπναποθήκες για να μην τραυματιστούμε από κανένα σπασμένο τζάμι, σοβάδες, πέτρες, τούβλα και κεραμίδια που πέφτουν;

Εμείς δεν είμαστε αυτοί που αποφεύγουμε να κυκλοφορούμε τα βράδια ανάμεσα στις σκοτεινές περιοχές των καπναποθηκών;

Εμείς δεν είμαστε αυτοί που βρωμίζουν τους χώρους γύρω από τις καπναποθήκες;

Εμείς δεν είμαστε αυτοί που έχασαν τις φωνές τους για να μην δυσαρεστήσουν τους  ‘άρχοντες’ της πόλης;

Απορούμε για το τι θα συμβεί; Θα συμβεί αυτό που περιμένουμε, το αναμενόμενο.

Δεν πρέπει κανείς πλέον να σφυρίζει αδιάφορα με δικαιολογίες που και τα μικρά παιδιά θα γελούσαν. Δεν είμαι ειδικός, ούτε κάνω στον ειδικό για θέματα συντήρησης  και ανάδειξης της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Αλλά ως ένα σημείο είναι θέμα  κοινής λογικής να μπορέσει κανείς να προτείνει απλά, πρακτικά μέτρα που θα μπορέσουν να συμβάλουν στην αποφυγή της καταστροφής των καπναποθηκών, των μοναδικών μνημείων της βιομηχανικής μας κληρονομιάς, της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής μας ιστορίας.

Διάσωση των Καπναποθηκών

1. Έλεγχος όλων των καπναποθηκών εσωτερικά. Αδειάζουμε τις καπναποθήκες από  καπνά, σκουπίδια και εύφλεκτα υλικά (αν υπάρχουν).

2. Τοποθέτηση τζαμιών, όπου δεν υπάρχουν, και αντικατάσταση των σπασμένων  τζαμιών με καινούργια. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγουμε τον κίνδυνο τραυματισμό  ή ακόμα και θανάτου κάποιου άτυχου περαστικού που έτυχε να περνάει μπροστά  από κάποια καπναποθήκη. Επίσης, έτσι αποφεύγεται και  το σάπισμα του ξύλινου φέροντος σκελετού και η επακόλουθη κατάρρευση της καπναποθήκης (βλέπε  Σ.Ε.Κ.Ε.).

3. Αντικατάσταση σπασμένων κεραμιδιών για να αποφύγουμε το σάπισμα της ξύλινης στέγης και κατ’ επέκταση του φέροντος σκελετού, που όπως είπαμε μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση της καπναποθήκης.

4. Έλεγχος της τοιχοποιίας και της στέγης για την αποφυγή πτώσης κεραμιδιών,σοβάδων, ώστε να αποφύγουμε τον τραυματισμό των διερχομένων συμπολιτών μας.

5. Κλείσιμο όλων πορτών και παραθύρων για να καταστεί αδύνατη η είσοδος στις  καπναποθήκες σε πολίτες, που δεν έχουν εκεί καμιά δουλειά, πλην των ιδιοκτητών.

6. Έλεγχος των καπναποθηκών σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Πού θα βρεθούν τα χρήματα;

Πρέπει επιτέλους και οι ιδιοκτήτες να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους, όπως  απορρέουν από την υπάρχουσα νομοθεσία και να μην περιμένουν μόνο από  ενέργειες των φορέων. Από την υπάρχουσα νομοθεσία (Νόμος 3028/2002 - ΦΕΚ-153/28-6-2002 Κωδικοποιημένος Νόμος 3028/2002, για την προστασία των  Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς- Άρθρο11 Υποχρεώσεις κυρίων, νομέων η κατόχων ακινήτων μνημείων) ορίζεται και ποιος επιβαρύνεται  με τις δαπάνες.

Βήμα 1: Πού είμαστε;

Χρειάζεται ΑΜΕΣΟΣ έλεγχος της υπάρχουσας κατάστασης των καπναποθηκών με τη συνεργασία του Δήμου, των ιδιοκτητών, την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων  και του Τεχνικού Επιμελητηρίου.

Βήμα 2: Η πρώτη προτεραιότητα:

Μετά την καταγραφή της σημερινής κατάστασης, δίνεται μια εύλογη προθεσμία για την άμεση αποκατάσταση όλων των υπαρχόντων  προβλημάτων. Εννοείται ότι το ίδιο  πρέπει να γίνει και με καπναποθήκες της Περιφέρειας μας και του Ελληνικού  Δημοσίου, που είναι σε άθλια κατάσταση.

Βήμα 3: Το μέλλον:

Αφού τις διασώσουμε, οφείλουμε υπεύθυνα και σοβαρά να σχεδιάσουμε την επανάχρηση και ανάπλαση και των περιοχών γύρω από τις καπναποθήκες. Ήρθε η ώρα να μην είμαστε πλέον οι θεατές αλλά οι πρωταγωνιστές σε αυτήν την κοινή μας προσπάθεια, γιατί οι καπναποθήκες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πιο λαμπρής κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής μας ιστορίας, της ιστορίας της Μέκκας του Καπνού.

Θα δημιουργήσουμε μια νέα πόλη. Μια πόλη που θα είναι μοναδική, γιατί το κέντρο της θα είναι ένα ιστορικό ζωντανό κέντρο, ένα ζωντανό βιομηχανικό πάρκο. Ένα ζωντανό κέντρο που θα είναι τουριστικό πλέον κέντρο που θα αναγεννήσει την πόλη μας και θα την επανασυνδέσει με το παρελθόν της.

Περπατώντας στις διαδρομές που θα ενώνουν τις καπναποθήκες θα αισθάνεσαι ότι ζωντανεύει η μυρωδιά του μπασμά ανάκατη, με αυτήν του ιδρώτα του καπνεργατών,του θορύβου των μηχανών που πνίγεται από το πολύ βουητό των εκατοντάδων εργατριών που ξεκινούν για τα σπίτια τους μετά από ένα δύσκολο μεροκάματο, και θα ακούς το σύρσιμο από τις ρόδες των κάρων που κουβαλούν τις έτοιμες τόγκες στο λιμάνι για ένα ταξίδι στα πέρατα του κόσμου.

Έτσι ζωντανεύει η ιστορία και αποκτά ταυτότητα η πόλη μας.

Για να μπορέσουμε όμως να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας με τις δυνάμεις άλλων πόλεων που στο παρελθόν ήταν κέντρα επεξεργασίας καπνού.

Σήμερα, στην Περιφέρεια μας υπάρχουν 72 διατηρητέες καπναποθήκες (32 Καβάλα, 30 Ξάνθη, 5 Δράμα, 2 Κομοτηνή και 1 Αλεξανδρούπολη).

Η πρόταση στον Δήμαρχο

Σας προτείνω κ. Δήμαρχε να διοργανώσουμε από κοινού Δήμος και Ι.Κ.Κ.Ι.Κ. μια σύσκεψη με όλους τους Συναρμόδιους Υπουργούς, όλους τους βουλευτές της  Περιφέρειας μας, τον  Περιφερειάρχη, τους Δημάρχους,τα  Επιμελητήρια, τις αρμόδιες Υπηρεσίες, τους ιδιοκτήτες και τους πολίτες. Μοναδικό θέμα η ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας για την απλούστευση των διαδικασιών για τη χορήγηση άδειας για τη συντήρηση και επανάχρηση των καπναποθηκών, όπως τις προτείνει εδώ και χρόνια το Ι.Κ.Κ.Ι.Κ. 

ΧΡΗΜΑΤΑ και προγράμματα υπάρχουν και θα κινδυνέψουν πάλι να χαθούν λόγω χρονοβόρων διαδικασιών, διότι  σήμερα για μια άδεια θέλουμε 4 με 6 χρόνια. Αν συνεχίσουμε έτσι, οι ‘άρχοντες’ θα  προσπαθούν να μας πείσουν ότι έκαναν τα πάντα παίζοντας το γνωστό και προσφιλές τους πινγκ-πονγκ πετώντας την μπάλα των ευθυνών ο ένας στον άλλον.

Και εμείς οι πολίτες θα είμαστε θεατές του ίδιου του ‘ξαφνικού’ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΟΥ.

*Ο Γιάννης Βύζικας είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Κοινωνικών Κινημάτων και Ιστορίας Καπνού (ΙΚΙΚ).